(PetroTimes) - Biển Đông căng thẳng hơn khi Trung Quốc cố tình leo thang bằng hành động hạ đặt giàn khoan HD-981 trái phép trong vùng biển Việt Nam, đồng thời cố tình cản trở, gây hấn, khiêu khích đối với tàu chấp pháp Việt Nam thi hành công vụ.
Năng lượng Mới số 322
Cũng vì căng thẳng trên Biển Đông nên 2 nữ phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ - Trung đã khẩu chiến và thông qua việc này, dư luận một lần nữa thấy rõ sự dối trá, đổi trắng thay đen của Bắc Kinh. Trong khi người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh tuyên bố, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry không hề nói “Trung Quốc có hành vi khiêu khích” khi điện đàm với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, thì người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki khẳng định, ông John Kerry coi việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD-981 và nhiều tàu tới Biển Đông là khiêu khích. Bà Jen Psaki cũng bác bỏ cáo buộc của Trung Quốc cho rằng, Washington thổi phồng căng thẳng trên Biển Đông, đồng thời tái khẳng định việc Bắc Kinh hạ đặt giàn khoan ở vùng biển Việt Nam là hành động khiêu khích.
“Thừa nước đục thả câu”
Ngày 14/5, Hãng Reuters dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose cho biết (14/5), Trung Quốc đã chuyển vật liệu xây dựng để xây một đường băng trên đảo Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Bộ Ngoại giao Phillipines đã trao công hàm phản đối Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc xây dựng trên các đảo sau khi chiếm đóng bất hợp pháp tại quần đảo Trường Sa và là hành vi leo thang căng thẳng nghiêm trọng trên Biển Đông. Học giả Ian Storey đến từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á của Singapore cho rằng, nếu điều này là sự thật sẽ đại diện cho một bước leo thang mới và Bắc Kinh có thể mở rộng kiểm soát (bất hợp pháp) bầu trời ở Trường Sa.
Thủ tướng Shinzo Abe
Ngày 13/5, tờ Thời báo Hoàn Cầu cho rằng, tranh chấp Biển Đông là chuyện giữa Trung Quốc với từng quốc gia thành viên ASEAN, nên giải quyết song phương và đây là lập trường kiên quyết của Bắc Kinh; đồng thời cho rằng, Bộ Tư pháp Philippines đã cưỡng ép khởi tố 9 ngư dân Trung Quốc và coi đây là “hành vi khiêu khích đơn phương làm leo thang tranh chấp Biển Đông” của Manila. Trước đó (12/5), các công tố viên Philippines tuyên bố, sẽ truy tố 9 ngư dân này về các tội danh môi trường, bất chấp cảnh báo của Bắc Kinh. Nếu bị buộc tội săn bắt các loài động vật quý hiếm, họ sẽ phải đối mặt với 20 năm tù giam, cùng khoản tiền phạt lên tới 200.000USD. Mặc dù, Philippines cáo buộc tàu Trung Quốc xâm nhập bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế nước này, nhưng Bắc Kinh vẫn yêu cầu Manila thả tàu và người với lý do chưa xác định rõ chủ quyền trong vùng biển mà các ngư dân bị bắt.
Trong khi đó tờ Chosun Ilbo (Hàn Quốc) cho biết, số lượng tàu cá Trung Quốc đánh bắt trái phép tại vùng biển Hàn Quốc đã gia tăng trong những ngày qua (khoảng 100 tàu cá Trung Quốc hoạt động thành từng nhóm mỗi ngày) vì lợi dụng việc lực lượng bảo vệ bờ biển Hàn Quốc đang tập trung vào nỗ lực cứu hộ sau vụ tai nạn phà Sewol. Lực lượng bảo vệ bờ biển Hàn Quốc vừa cố gắng truy quét hoạt động đánh bắt trái phép của tàu cá Trung Quốc, vừa cáo buộc Bắc Kinh “thừa nước đục thả câu”.
Với tiêu đề “Trung Quốc làm căng thẳng cuộc họp cấp cao ASEAN tại Myanmar”, trang web tiếng Anh của nhật báo Kim Tự Tháp, tờ báo uy tín hàng đầu của Ai Cập, đã trích lời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 nêu rõ: Đây là lần đầu tiên Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan vào hạ đặt tại địa điểm nằm sâu trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của một nước trong ASEAN. Về phần mình, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga đã ủng hộ lời kêu gọi của các nhà lãnh đạo ASEAN sau khi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 trái phép trong vùng biển Việt Nam. Đồng thời bày tỏ quan ngại sâu sắc trước tình hình căng thẳng leo thang trong khu vực do hành động đơn phương của Trung Quốc.
Dừng lại ở răn đe?
Theo nhận định của Giáo sư Akira Ishii, chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc cận - hiện đại, không có khả năng nổ ra xung đột vũ trang trên biển, mặc dù Trung Quốc gây hấn khi hạ đặt giàn khoan HD-981 trái phép tại vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa Việt Nam. Trong bài viết “Tình hình Biển Đông xấu đi do hành động ngang ngược của Trung Quốc” trên tờ Economic Times của Ấn Độ, tác giả Dipanjan Chaundhary cho rằng, hành động gây hấn của Bắc Kinh là bài học cho nhiều nước, trong đó có Ấn Độ, khi có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc.
Tạp chí The Diplomat dẫn phân tích của Giáo sư Sreeram Chaulia, Hiệu trưởng Trường Ngoại giao (Ấn Độ) và ông David Lai, chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc tại Trường đại học Chiến tranh Quân đội Mỹ cảnh báo, thông qua động thái kéo giàn khoan HD-981 vào vùng biển Việt Nam, Trung Quốc ngày càng công khai từ bỏ đường lối ngoại giao “trỗi dậy hòa bình” để chuyển sang đường lối “diều hâu”, dọa nạt các nước láng giềng.
Tổng thống Philippines Benigno Aquino
Khi phát biểu với báo giới trước thềm cuộc Đối thoại chiến lược Mỹ - Singapore lần thứ 3 tại thủ đô Washington DC (12-5), Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho rằng, hành động hạ đặt trái phép giàn khoan HD-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam là hiếu chiến và đặc biệt gây quan ngại. Đây là lần đầu tiên ông John Kerry chính thức bày tỏ quan ngại sâu sắc về việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD-981 và tàu hộ vệ vào hoạt động trái phép tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Theo Hãng Kyodo (Nhật), ngày 13/5, tại cuộc họp báo ở Tokyo, Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga thông báo, ngày 15/5, Thủ tướng Shinzo Abe sẽ thông báo lập trường cơ bản của Tokyo về việc Nhật Bản có nên dỡ bỏ lệnh cấm sử dụng “quyền tự vệ tập thể” hay không. Cũng trong ngày 13/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hàn Quốc khẳng định, Tokyo phải xin phép và được Seoul đồng ý trước khi thực thi “quyền tự vệ tập thể” trong trường hợp chiến tranh xảy ra trên bán đảo Triều Tiên. Theo giới truyền thông, Nhật Bản sẽ gửi quân đội bảo vệ Philippines trong xung đột quân sự với Trung Quốc là câu hỏi mà Thủ tướng Shinzo Abe có thể phải đối mặt khi ông thúc đẩy sự thay đổi mang tính bước ngoặt trong chính sách an ninh của mình.
Theo trang tin tức The Japan News cho biết, một chiến dịch quân sự toàn diện quy mô lớn sử dụng máy bay không người lái tối tân của Mỹ sẽ sớm bắt đầu ở Nhật Bản và các vùng không phận lân cận nhằm giám sát các động thái quân sự của Trung Quốc, cũng như hoạt động của tàu hải quân Trung Quốc ở Biển Đông. Trong khi Mỹ lên kế hoạch triển khai 2 máy bay do thám tầm cao không người lái RQ-4 Global Hawk đến căn cứ không quân Misawa của Mỹ ở tỉnh Aomori (Nhật Bản) vào cuối tháng 5, lực lượng phòng vệ trên không Nhật Bản (ASDF) lên kế hoạch mua 3 máy bay này trong năm 2015.
Những bằng chứng không thể chối cãi
Ngày 13/5, tại Bắc Kinh, trong cuộc gặp ông Jacob Lew, Bộ trưởng Tài chính Mỹ kiêm Đại điện đặc biệt của Tổng thống Barack Obama, Thủ tướng Lý Khắc Cường khẳng định, Bắc Kinh sẽ cung cấp cho Washington thị trường tiềm năng với nhiều cơ hội lớn và sẵn sàng hợp tác để tăng cường, thúc đẩy các thỏa thuận song phương trong một số lĩnh vực như đầu tư, thương mại, năng lượng, bảo vệ môi trường và biến đổi khí hậu. Thủ tướng Lý Khắc Cường cũng đề nghị Mỹ tôn trọng lợi ích cốt lõi của Trung Quốc nhằm đảm bảo quan hệ song phương phát triển ổn định và bền vững. Cuộc gặp kể trên diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh và Washington đang đấu khẩu gay gắt liên quan đến tình hình căng thẳng ở Biển Đông xung quanh vụ Trung Quốc đưa giàn khoan HD-981 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (phải) và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị
Theo nhận định của Giáo sư Artha Nantachukra, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phupan (Thái Lan), mục tiêu lâu dài của Trung Quốc là độc chiếm Biển Đông, kiểm soát toàn bộ tuyến hàng hải khu vực để chiếm lợi thế trước các nước, trong đó có Mỹ và Nhật Bản. Nhưng động thái này của Trung Quốc đang tự cô lập khỏi cộng đồng quốc tế. Còn theo nhận định của Giáo sư Francois Godement, Giám đốc phụ trách về châu Á - Trung Quốc của Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu (ECFR) cho rằng, Bắc Kinh có những bước đi nguy hiểm trên Biển Đông một mặt nhằm thực hiện chiến lược tranh giành lãnh thổ trên biển, mặt khác hù dọa Việt Nam và Philippines.
Theo phân tích của Giáo sư Marvin C.Ott, một trong những nhà nghiên cứu Đông Á hàng đầu thế giới, Trung Quốc luôn cho rằng tất cả thuộc về họ và để thực hiện mưu đồ độc chiếm Biển Đông, Bắc Kinh thường dùng chiêu “vừa đấm vừa xoa”, “gặm nhấm từng phần”. Nhưng những hành động này đã và đang khiến Trung Quốc bị mất uy tín và lòng tin trên trường quốc tế. Còn theo nhận định của Tiến sĩ Gerhard Will, chuyên gia Đông Nam Á thuộc Viện Khoa học và Chính trị Đức, động cơ hạ đặt trái phép giàn khoan HD-981 của Trung Quốc không phải vì tài nguyên, mà nhằm hiện thực hóa tham vọng “đường lưỡi bò”.
Ngày 12/5, tờ The Diplomat đăng bài phân tích của Giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales cho rằng, việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 trong Lô 143 thuộc vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam là bất ngờ, khiêu khích, bất hợp pháp và vi phạm luật pháp quốc tế. Giáo sư Carl Thayer coi đây là sự kiện đánh dấu lần đầu tiên Trung Quốc đặt giàn khoan trong vùng EEZ của nước khác mà không có sự cho phép từ trước. Trung Quốc đang theo đuổi chiến lược “cắt lát salami” chiếm dần Biển Đông, là nhận định của Giáo sư G.V.C Naidu, giảng viên tại Trung tâm nghiên cứu Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, thuộc Đại học tổng hợp Jawaharlal Nehru ở New Delhi, Ấn Độ khi đề cập tới việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.
Lợi cả đôi đường
Ngày 13/5, Điện Kremlin thông báo, Tổng thống Nga Putin sẽ thăm chính thức Trung Quốc từ 20 đến 21/5 và hội đàm với Tổng bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình tại Thượng Hải. Cũng trong ngày 13/5, mạng quân sự Trung Quốc dẫn lời người phát ngôn Hải quân Trung Quốc Lương Dương cho biết, từ 20 đến 26/5, hải quân Trung - Nga sẽ diễn tập quân sự chung trên biển với tên gọi “Hợp tác trên biển - 2014” tại khu vực vùng biển và vùng trời phía bắc biển Hoa Đông.
Trước đó (12/5), Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga Anatoly Yanovsky cho biết, Moskva sẽ ký hợp đồng cung cấp khí đốt cho Bắc Kinh khi Tổng thống Nga Putin tới Trung Quốc. Với thỏa thuận lịch sử này, Nga sẽ cung cấp cho Trung Quốc 38 tỉ m3 khí đốt/năm trong vòng 30 năm, bắt đầu từ năm 2018. Hiện giá bán khí đốt trong thỏa thuận này vẫn chưa được công bố bởi 2 bên đang thỏa thuận với mức từ 360 đến 400USD/1000m3. Ông Vitaly Markelov, Phó giám đốc Tập đoàn khí đốt quốc gia Nga Gazprom cũng khẳng định, sẽ cung cấp khí đốt tự nhiên cho Trung Quốc, nhưng không có kế hoạch hợp tác khoan dầu cùng nước này. Theo Đài Tiếng nói nước Nga và Hãng Itar-Tass, ngày 13/5, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trình Quốc Bình tuyên bố, nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng Ukraine là do những người ủng hộ Maidan lật đổ chính quyền hợp pháp Kiev; đồng thời nhấn mạnh, người dân Ukraine phải tự quyết định các vấn đề nội bộ của họ. Bắc Kinh không ủng hộ trừng phạt Moskva xung quanh vấn đề tranh cãi này.
Ngày 13/5, Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc, Tướng Phòng Phong Huy đã thăm tàu sân bay hạt nhân USS Ronald Reagan tại San Diego, bang California cùng với Đô đốc Samuel Locklear, Chỉ huy Bộ tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ. Năm ngoái, Tư lệnh Hải quân Trung Quốc, Đô đốc Ngô Thắng Lợi từng có chuyến thăm tàu sân bay USS Carl Vinson. Dự kiến trong cuộc cuộc hội đàm với Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ Martin Dempsey tại Lầu Năm Góc ngày 15/5, ông Phòng Phong Huy sẽ đề cập tới vụ giàn khoan HD-981 mà Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt trái phép tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.
 |
Máy bay do thám không người lái Global Hawk Mỹ |
Ngày 14/5, tờ Sydney Morning Herald cho biết, Bộ Ngoại giao Australia bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về căng thẳng trên Biển Đông, đồng thời kêu gọi các bên kiềm chế, không leo thang căng thẳng, duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông và sớm đạt tiến bộ trong việc xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Australia cũng hoan nghênh Tuyên bố Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24 về tình hình hiện nay ở Biển Đông, đồng thời yêu cầu các nước giải thích rõ tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Trước đó (13/5), tờ Philippines Daily Inquirer dẫn lời Tổng thống Benigno Aquino cho rằng, Hiệp ước tăng cường hợp tác quốc phòng (EDCA) giữa Manila và Washington sẽ ngăn Trung Quốc đưa giàn khoan vào biển Philippines.
|
Hồng Thất Công - Tuấn Quỳnh
